8:59 PM
Unknown
វីរបុរសរបស់ប្រជាជនយើង
ប្រជាជនយើងមានចរិតជាអ្នកស្នេហាជាតិដ៏
មោះមុត តែភាគច្រើនទុកចិត្តលើស្ដេចណាស់។
ឥឡូវនេះស្ដេចយើងបានបញ្ចេញមុខមាត់ក្បត់
ដោយមានការប្រគល់ប្រទេសទៅឲ្យពួកអាណានិគមនិយម។
ប្រជាជនពុំអាចធ្វើអ្វីកើតក្រៅពីក្រោកឡើងកាន់អាវុធប្រឆាំងនោះទេ
។ ដូចនេះហើយ បន្ទាប់ពីការបង្កើតរបបអាណាព្យាបាលក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៣
មក ប្រតិកម្មរបស់ប្រជាជនបានស្ដែងឡើងជារលកតស៊ូមួយដ៏ខ្លាំងក្លា។
ការបះបោរមុនគេដែលមានឥទ្ធិពលខ្ទរខ្ទារគឺចលនាដឹកនាំដោយ អាចារ្យស្វា។ បារាំងមានបំណងបង្អាប់តម្លៃនៃការបះបោរនេះ ដោយមួលបង្កាច់ថា៖ “អាចារ្យស្វា ជាទាសករមួយរូប ដែលប្រកាសខ្លួនជាអង្គម្ចាស់អង្គភឹម”។ តាមការពិតគាត់ជាអាចារ្យមួយរូបមានព្រហ្មវិហារធម៌មានចិត្តសន្ដោស ប្រណី និងមានចំណេះដឹងទៀតផង។ អាចារ្យស្វាមានកំណើតនៅកំពត ជាអ្នកស្នេហាជាតិមោះមុតនិងមានប្រជាប្រិយភាពណាស់។ យោលទៅតាមបំណងរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា អាចារ្យស្វាបានផ្ញើរលិខិតតវ៉ាមួយទៅឲ្យបារាំង ដោយផ្ដន្ទាទោសចំពោះអំពើឈ្លានពានរបស់ពួកវា និងស្នើសុំឲ្យប្រគល់ឯករាជ្យមកប្រជាជនវិញ។ បារាំងពុំបានឆ្លើយតបមកវិញទេ។ ដោយមានការមិនសប្បាយចិត្តនឹងបារាំង ប្រជាជនក៏បានក្រោកឡើងតស៊ូក្រោមការដឹកនាំរបស់អាចារ្យស្វា។
ក្នុងពេលនោះ ពួកអាគានិគមនិយមបារាំងកំពុងច្បាំងដណ្ដើមយកភាគខាងត្បូងវៀតណាម។ ប្រជាជននៃភូមិភាគខាងត្បូងវៀតណាមបានប្រមូលផ្ដុំគ្នាក្រោមការដឹកនាំ របស់អ្នកស្នេហាជាតិ ម្នាក់ឈ្មោះ ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន ដើម្បីតស៊ូស្រោចស្រង់ប្រទេសជាតិ។ អាចារ្យស្វា បានជួបនឹង ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន ហើយសន្ទនាគ្នាពីកម្មវិធីសហប្រតិបត្តិការ។បន្ទាប់មកមេដឹកនាំទាំងពីរ បានសំរេចបង្កើតមូលដ្ឋានតស៊ូរៀងៗ ខ្លួនៗនៅក្នុងតំបន់ជាប់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ។ មូលដ្ឋានតស៊ូរបស់អាចារ្យស្វា ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។
ការបះបោរបានឮសុះសាយ ហើយទាក់ទាញប្រជាជនបានច្រើនកុះករ។ កសិករជាច្រើនមកពីគ្រប់ទិសទីបានចូលរួមចលនាប្រយុទ្ធ។ ដោយព្រួយបារម្ភចំពោះសភាពការណ៍នេះ បារាំងបានបញ្ជូនកងទ័ពទៅបង្ក្រាបចលនាបះបោរយ៉ាងសាហាវបំផុត។ ប៉ុន្តែ កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តចិត្តបានសំលាប់ចៅហ្វាយខេត្តទ្រាំង ហើយកាន់កាប់ខេត្តកំពត។ តមកទៀត សំទុះនៃជ័យជំនះបានធ្វើឲ្យកងស្ម័គ្រចិត្តលើកទ័ពសំដៅមករាជធានី។ តែពេលនោះ នៅតាមផ្លូវ កងទ័ពអាចារ្យស្វា បានជួបប្រទះនឹងកងទ័ពបារាំងព្រមទាំងទាហានរបស់ស្ដេច ហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា ។ ប៉ុន្តែដោយចាញ់ប្រៀបអាវុធ កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តត្រូវដកខ្លួនថយ ហើយរកកន្លែងលាក់ខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្ន។ ការតាមដានចាប់ខ្លួនអ្នកបះបោរ បានបរព្រឹត្តទៅយ៉ាងឃោរឃៅ។ អាចារ្យស្វាបានភៀសខ្លួនទៅវៀតណាម ហើយស្នាក់អាស្រ័យជាមួយមិត្តរួមអាវុធក្នុងកងទ័ព ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន។ បារាំងបានយកការណ៍បាន ក៏តាមដានរហូតដល់ជំរករបស់អ្នកស្នេហាជាតិ។ បារាំងបានចូលទៅហ៊ុមព័ទ្ធ រួចក៏ចាប់ឆែកឆេររុករក។ តែជាអកុសលអាចារ្យស្វាត្រូវគែបាញ់ដួលទាំងកាំភ្លើងនៅជាប់នឹងដៃ។ ការបះបោរនេះ មានរយៈពេលប្រហែលពីរឆ្នាំ(១៨៦៤-១៨៦៦)។ ក្នុងរយៈពេលជាមួយចលនារបស់អាចារ្យស្វា នៅប៉ែកអាគ្នេយ៍ខាងកើតខេត្តក្រចេះ និងខេត្តជិតខាង មានចលនាមួយទៀតកើតឡើងដែរ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ ពោរកំបោរ។គេមិនបានស្គាល់ឈ្មោះពិតប្រាកដ និងស្រុកកំណើតរបស់គាត់ទេ ប៉ុន្តែគេបានដឹងថា ពោរកំបោរ ជាអ្នកស្នេហាជាតិ ជាអ្នកស្អប់បារាំងដែលជាអ្នកឈ្លានពានប្រជាជនមួយចំនួនធំកោត ស្ញប់ស្ញែងគាត់ ហើយដើរតាមគាត់។ ដោយព្រួយបារម្ភចំពោះប្រជាប្រិយភាព និងឥទ្ធិពលរបស់គាត់ រដ្ឋាភិបាលបារាំងបានអញ្ជើញពោរកំបោរឲ្យចូលខ្លួនមកព្រៃនគរ ហើយចាប់គាត់ឃុំទុកក្នុងលំនៅដ្ឋានមួយប៉ុន្តែនៅទីនោះគាត់បាន ទាក់ទងយ៉ាងស្ងាត់ជាមួយអ្នកស្នេហាជាតិវៀតណាមហើយអ្នកស្នេហាជាតិ នេះបានជួយគាត់ឲ្យរួចផុតពីដៃដែករបស់បារាំង។
ទៅដល់ក្រចេះ ពោរកំបោរ បានបង្កើតមូលដ្ឋានតស៊ូនៅភូមិភាគខាងជើងហើយបានកសាងបន្ទាយមួយ យ៉ាងមាំ។ ពោរកំបោរ បានជួប ទ្រឿងគ្វាន ជាច្រើនដង ដើម្បីសហការណ៍គ្នាក្នុងការតស៊ូរួម។
ទ្រឿងគ្វាន ជាមិត្តរួមនៃគំនិតតស៊ូប្រឆាំងនឹងបារាំង ហើយក៏ជាប្រជាជនវៀតណាម ស្នេហាជាតិម្នាក់ដែរ។ គាត់បានដឹកនាំប្រជាជនក្នុងតំបន់ឲ្យកសាងមូលដ្ឋានតស៊ូនៅតៃនិញ ដើម្បីប្រឆាំងអាណានិគមនិយម។ មូលដ្ឋាននេះស្ថិតនៅក្បែរមូលដ្ឋានរបស់ពោរកំបោរដែរ។ ក្នុងការប្រយុទ្ធ ភាគគីទាំងពីរខាង បានដឹកនាការតស៊ូរួម និងពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ យុទ្ធជនទាំងពីរនេះ បានជួបគ្នាជាញឹកញយ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នា ប្ដូរបទពិសោធគ្នា និងជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។
ភូមិភាគខាងកើតទាំងមូល បានធ្លាក់មកក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ពោរកំបោរប្រជាជនភូមិភាគផ្សេងៗ ទៀត ក៏ងាកទៅរកកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តដេរ។ ចៅហ្វាយខេត្តមួយចំនួនដែលមិនរវល់អើពើបង្ក្រាបពួកបះបោរ បានត្រូវទទួលទណ្ឌកម្ម។ កងទ័ពព្រះរាជាបានត្រូវគេបញ្ជូនឲ្យទៅបង្ក្រាបតែបរាជ័យដ៏ ធ្ងន់ធ្ងរ ហើបោះបង់ចោរជួរប្រយុទ្ធ។ រដ្ឋបាលបារាំងបានបញ្ជូនកងទ័ពរបស់ខ្លួនទៅកំទេចចលនាតស៊ូរបស់ ប្រជាជនដែរ។ ដោយសារមានប្រៀបខាងអាវុធ បារាំងអាចរុញច្រានកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តជាញឹកញយ នឹងស្ទុះទៅមុខជានិច្ច។ នៅពេលនោះតៃនិញ និងខេត្តទាំងឡាយនៅជិតៗនោះ បានត្រូវកាន់កាប់ និងឡោមព័ទ្ធដោយពួកបារាំង។ ពោរកំបោរបានត្រូវបង្ខំចិត្តនាំទ័ពចេញពីក្រចេះទៅបោះទីតាំងជា បណ្ដោះអាសន្ននៅក្បែរឧត្ដុង្គ។ នៅទីនោះ ក្រោយពីការប្រយុទ្ធខ្លាំងក្លាប្រឆាំងបារាំងមក កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តបានទទួលការខូចខាតយ៉ាងដំនំ ហើយរត់បែកខ្ញែកគ្នាអស់។ ពោរកំបោរបានរត់គេចខ្លួនទៅតំបន់កំពង់ធំ។ ជនក្បត់ជាតិម្នាក់បានជូនដំណឹងមកបារាំង ស្ដីពីវត្តមានរបស់ពោរកំបោរ។ ភ្លាមនោះ បារាំងបានចេញទៅហ៊ុមព័ទ្ធ ដើម្បីចាប់ខ្លួនពោរកំបោរ។ ស្ដេចនរោត្ដម ក្រោមបញ្ជារបស់បារាំង បានឲ្យគេកាត់ក្បាល ពោរកំបោរ យកមកតាំងនៅភ្នំពេញ។ កងទ័ពមួយចំនួនបានរត់គេចខ្លួនទៅរស់នៅតំបន់ព្រៃភ្នំ ហើយប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក បានវិលមកមូលដ្ឋានខ្លួនវិញ។ ចលនាបះបោររបស់ពោរកំបោរ បានរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងក្លា តែក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ (១៨៦៥-១៨៦៧) តែចលនាបែបនេះចេះតែបានបន្តជាច្រើនឆ្នាំមកទៀត។
នេះជាចលនាបះបោរដំបូងបង្អស់របស់ប្រជាជនកម្ពុជាប្រឆាំងនឹងពួក អាណានិគមនិយមបារាំង។ ចលនានេះ ជាសម្លេងរបស់ប្រជាជនប្រឆាំងតបនឹងការចុះញ៉មដ៏អាមាស់របស់ ស្ដេចនរោត្ដម។ ប៉ុន្តែក្នុងការតស៊ូលើកទីមួយនេះ ហើយដោយមានសត្រូវដូចគ្នា ប្រជាជាតិទាំងពីរ កម្ពុជា វៀតណាម ស្មាកៀកស្មា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីស្រោចស្រង់អធិបតេយ្យភាពជាតិ។
នេះជាចលនាបះបោរត្រូវគេកំទេច ដោយមកពីសត្រូវមានប្រៀបខាងអាវុធ មានកងទ័ពរៀបរយ និងមកពីស្ដេចចូលរួមគំនិតជាមួយពួកអាណានិគមនិយមបារាំង។ ឈ្មោះវីរបុរសអាចារ្យស្វានិងពោរកំបោរ រស់នៅជាអមតៈ ក្នុងសតិអារម្មណ៍របស់ប្រជាជន និងជំរុញប្រជាជនឲ្យតស៊ូជានិច្ច ដើម្បីរំដោះប្រទេសយើង៕
សំនួរ
១-ហេតុអ្វីបានជាមានចលនាតស៊ូក្រោយឆ្នាំ ១៨៦៣?
២-តើចលនាដឹកនាំដោយអាចារ្យស្វា និងពោរកំបោរ បានទទួលលទ្ធផលដូចម្ដេចខ្លះ? ព្រោះអ្វី?
៣-តើហេតុដូចម្ដេច បានជាអាចារ្យស្វានិងពោរកំបោរ ធ្វើសហការជាមួយពួកចលនាតស៊ូនៅវៀតណាម?
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ “ប្រវត្តិសាស្ត្រ ថ្នាក់ទី ៥”
ការបះបោរមុនគេដែលមានឥទ្ធិពលខ្ទរខ្ទារគឺចលនាដឹកនាំដោយ អាចារ្យស្វា។ បារាំងមានបំណងបង្អាប់តម្លៃនៃការបះបោរនេះ ដោយមួលបង្កាច់ថា៖ “អាចារ្យស្វា ជាទាសករមួយរូប ដែលប្រកាសខ្លួនជាអង្គម្ចាស់អង្គភឹម”។ តាមការពិតគាត់ជាអាចារ្យមួយរូបមានព្រហ្មវិហារធម៌មានចិត្តសន្ដោស ប្រណី និងមានចំណេះដឹងទៀតផង។ អាចារ្យស្វាមានកំណើតនៅកំពត ជាអ្នកស្នេហាជាតិមោះមុតនិងមានប្រជាប្រិយភាពណាស់។ យោលទៅតាមបំណងរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា អាចារ្យស្វាបានផ្ញើរលិខិតតវ៉ាមួយទៅឲ្យបារាំង ដោយផ្ដន្ទាទោសចំពោះអំពើឈ្លានពានរបស់ពួកវា និងស្នើសុំឲ្យប្រគល់ឯករាជ្យមកប្រជាជនវិញ។ បារាំងពុំបានឆ្លើយតបមកវិញទេ។ ដោយមានការមិនសប្បាយចិត្តនឹងបារាំង ប្រជាជនក៏បានក្រោកឡើងតស៊ូក្រោមការដឹកនាំរបស់អាចារ្យស្វា។
ក្នុងពេលនោះ ពួកអាគានិគមនិយមបារាំងកំពុងច្បាំងដណ្ដើមយកភាគខាងត្បូងវៀតណាម។ ប្រជាជននៃភូមិភាគខាងត្បូងវៀតណាមបានប្រមូលផ្ដុំគ្នាក្រោមការដឹកនាំ របស់អ្នកស្នេហាជាតិ ម្នាក់ឈ្មោះ ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន ដើម្បីតស៊ូស្រោចស្រង់ប្រទេសជាតិ។ អាចារ្យស្វា បានជួបនឹង ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន ហើយសន្ទនាគ្នាពីកម្មវិធីសហប្រតិបត្តិការ។បន្ទាប់មកមេដឹកនាំទាំងពីរ បានសំរេចបង្កើតមូលដ្ឋានតស៊ូរៀងៗ ខ្លួនៗនៅក្នុងតំបន់ជាប់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ។ មូលដ្ឋានតស៊ូរបស់អាចារ្យស្វា ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។
ការបះបោរបានឮសុះសាយ ហើយទាក់ទាញប្រជាជនបានច្រើនកុះករ។ កសិករជាច្រើនមកពីគ្រប់ទិសទីបានចូលរួមចលនាប្រយុទ្ធ។ ដោយព្រួយបារម្ភចំពោះសភាពការណ៍នេះ បារាំងបានបញ្ជូនកងទ័ពទៅបង្ក្រាបចលនាបះបោរយ៉ាងសាហាវបំផុត។ ប៉ុន្តែ កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តចិត្តបានសំលាប់ចៅហ្វាយខេត្តទ្រាំង ហើយកាន់កាប់ខេត្តកំពត។ តមកទៀត សំទុះនៃជ័យជំនះបានធ្វើឲ្យកងស្ម័គ្រចិត្តលើកទ័ពសំដៅមករាជធានី។ តែពេលនោះ នៅតាមផ្លូវ កងទ័ពអាចារ្យស្វា បានជួបប្រទះនឹងកងទ័ពបារាំងព្រមទាំងទាហានរបស់ស្ដេច ហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា ។ ប៉ុន្តែដោយចាញ់ប្រៀបអាវុធ កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តត្រូវដកខ្លួនថយ ហើយរកកន្លែងលាក់ខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្ន។ ការតាមដានចាប់ខ្លួនអ្នកបះបោរ បានបរព្រឹត្តទៅយ៉ាងឃោរឃៅ។ អាចារ្យស្វាបានភៀសខ្លួនទៅវៀតណាម ហើយស្នាក់អាស្រ័យជាមួយមិត្តរួមអាវុធក្នុងកងទ័ព ង្វៀន ហ្វ៊ីវហ្វ៊ិន។ បារាំងបានយកការណ៍បាន ក៏តាមដានរហូតដល់ជំរករបស់អ្នកស្នេហាជាតិ។ បារាំងបានចូលទៅហ៊ុមព័ទ្ធ រួចក៏ចាប់ឆែកឆេររុករក។ តែជាអកុសលអាចារ្យស្វាត្រូវគែបាញ់ដួលទាំងកាំភ្លើងនៅជាប់នឹងដៃ។ ការបះបោរនេះ មានរយៈពេលប្រហែលពីរឆ្នាំ(១៨៦៤-១៨៦៦)។ ក្នុងរយៈពេលជាមួយចលនារបស់អាចារ្យស្វា នៅប៉ែកអាគ្នេយ៍ខាងកើតខេត្តក្រចេះ និងខេត្តជិតខាង មានចលនាមួយទៀតកើតឡើងដែរ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ ពោរកំបោរ។គេមិនបានស្គាល់ឈ្មោះពិតប្រាកដ និងស្រុកកំណើតរបស់គាត់ទេ ប៉ុន្តែគេបានដឹងថា ពោរកំបោរ ជាអ្នកស្នេហាជាតិ ជាអ្នកស្អប់បារាំងដែលជាអ្នកឈ្លានពានប្រជាជនមួយចំនួនធំកោត ស្ញប់ស្ញែងគាត់ ហើយដើរតាមគាត់។ ដោយព្រួយបារម្ភចំពោះប្រជាប្រិយភាព និងឥទ្ធិពលរបស់គាត់ រដ្ឋាភិបាលបារាំងបានអញ្ជើញពោរកំបោរឲ្យចូលខ្លួនមកព្រៃនគរ ហើយចាប់គាត់ឃុំទុកក្នុងលំនៅដ្ឋានមួយប៉ុន្តែនៅទីនោះគាត់បាន ទាក់ទងយ៉ាងស្ងាត់ជាមួយអ្នកស្នេហាជាតិវៀតណាមហើយអ្នកស្នេហាជាតិ នេះបានជួយគាត់ឲ្យរួចផុតពីដៃដែករបស់បារាំង។
ទៅដល់ក្រចេះ ពោរកំបោរ បានបង្កើតមូលដ្ឋានតស៊ូនៅភូមិភាគខាងជើងហើយបានកសាងបន្ទាយមួយ យ៉ាងមាំ។ ពោរកំបោរ បានជួប ទ្រឿងគ្វាន ជាច្រើនដង ដើម្បីសហការណ៍គ្នាក្នុងការតស៊ូរួម។
ទ្រឿងគ្វាន ជាមិត្តរួមនៃគំនិតតស៊ូប្រឆាំងនឹងបារាំង ហើយក៏ជាប្រជាជនវៀតណាម ស្នេហាជាតិម្នាក់ដែរ។ គាត់បានដឹកនាំប្រជាជនក្នុងតំបន់ឲ្យកសាងមូលដ្ឋានតស៊ូនៅតៃនិញ ដើម្បីប្រឆាំងអាណានិគមនិយម។ មូលដ្ឋាននេះស្ថិតនៅក្បែរមូលដ្ឋានរបស់ពោរកំបោរដែរ។ ក្នុងការប្រយុទ្ធ ភាគគីទាំងពីរខាង បានដឹកនាការតស៊ូរួម និងពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ យុទ្ធជនទាំងពីរនេះ បានជួបគ្នាជាញឹកញយ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នា ប្ដូរបទពិសោធគ្នា និងជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។
ភូមិភាគខាងកើតទាំងមូល បានធ្លាក់មកក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ពោរកំបោរប្រជាជនភូមិភាគផ្សេងៗ ទៀត ក៏ងាកទៅរកកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តដេរ។ ចៅហ្វាយខេត្តមួយចំនួនដែលមិនរវល់អើពើបង្ក្រាបពួកបះបោរ បានត្រូវទទួលទណ្ឌកម្ម។ កងទ័ពព្រះរាជាបានត្រូវគេបញ្ជូនឲ្យទៅបង្ក្រាបតែបរាជ័យដ៏ ធ្ងន់ធ្ងរ ហើបោះបង់ចោរជួរប្រយុទ្ធ។ រដ្ឋបាលបារាំងបានបញ្ជូនកងទ័ពរបស់ខ្លួនទៅកំទេចចលនាតស៊ូរបស់ ប្រជាជនដែរ។ ដោយសារមានប្រៀបខាងអាវុធ បារាំងអាចរុញច្រានកងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តជាញឹកញយ នឹងស្ទុះទៅមុខជានិច្ច។ នៅពេលនោះតៃនិញ និងខេត្តទាំងឡាយនៅជិតៗនោះ បានត្រូវកាន់កាប់ និងឡោមព័ទ្ធដោយពួកបារាំង។ ពោរកំបោរបានត្រូវបង្ខំចិត្តនាំទ័ពចេញពីក្រចេះទៅបោះទីតាំងជា បណ្ដោះអាសន្ននៅក្បែរឧត្ដុង្គ។ នៅទីនោះ ក្រោយពីការប្រយុទ្ធខ្លាំងក្លាប្រឆាំងបារាំងមក កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្តបានទទួលការខូចខាតយ៉ាងដំនំ ហើយរត់បែកខ្ញែកគ្នាអស់។ ពោរកំបោរបានរត់គេចខ្លួនទៅតំបន់កំពង់ធំ។ ជនក្បត់ជាតិម្នាក់បានជូនដំណឹងមកបារាំង ស្ដីពីវត្តមានរបស់ពោរកំបោរ។ ភ្លាមនោះ បារាំងបានចេញទៅហ៊ុមព័ទ្ធ ដើម្បីចាប់ខ្លួនពោរកំបោរ។ ស្ដេចនរោត្ដម ក្រោមបញ្ជារបស់បារាំង បានឲ្យគេកាត់ក្បាល ពោរកំបោរ យកមកតាំងនៅភ្នំពេញ។ កងទ័ពមួយចំនួនបានរត់គេចខ្លួនទៅរស់នៅតំបន់ព្រៃភ្នំ ហើយប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក បានវិលមកមូលដ្ឋានខ្លួនវិញ។ ចលនាបះបោររបស់ពោរកំបោរ បានរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងក្លា តែក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ (១៨៦៥-១៨៦៧) តែចលនាបែបនេះចេះតែបានបន្តជាច្រើនឆ្នាំមកទៀត។
នេះជាចលនាបះបោរដំបូងបង្អស់របស់ប្រជាជនកម្ពុជាប្រឆាំងនឹងពួក អាណានិគមនិយមបារាំង។ ចលនានេះ ជាសម្លេងរបស់ប្រជាជនប្រឆាំងតបនឹងការចុះញ៉មដ៏អាមាស់របស់ ស្ដេចនរោត្ដម។ ប៉ុន្តែក្នុងការតស៊ូលើកទីមួយនេះ ហើយដោយមានសត្រូវដូចគ្នា ប្រជាជាតិទាំងពីរ កម្ពុជា វៀតណាម ស្មាកៀកស្មា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីស្រោចស្រង់អធិបតេយ្យភាពជាតិ។
នេះជាចលនាបះបោរត្រូវគេកំទេច ដោយមកពីសត្រូវមានប្រៀបខាងអាវុធ មានកងទ័ពរៀបរយ និងមកពីស្ដេចចូលរួមគំនិតជាមួយពួកអាណានិគមនិយមបារាំង។ ឈ្មោះវីរបុរសអាចារ្យស្វានិងពោរកំបោរ រស់នៅជាអមតៈ ក្នុងសតិអារម្មណ៍របស់ប្រជាជន និងជំរុញប្រជាជនឲ្យតស៊ូជានិច្ច ដើម្បីរំដោះប្រទេសយើង៕
សំនួរ
១-ហេតុអ្វីបានជាមានចលនាតស៊ូក្រោយឆ្នាំ ១៨៦៣?
២-តើចលនាដឹកនាំដោយអាចារ្យស្វា និងពោរកំបោរ បានទទួលលទ្ធផលដូចម្ដេចខ្លះ? ព្រោះអ្វី?
៣-តើហេតុដូចម្ដេច បានជាអាចារ្យស្វានិងពោរកំបោរ ធ្វើសហការជាមួយពួកចលនាតស៊ូនៅវៀតណាម?
0 comments :
Post a Comment