9:04 PM
Unknown
ទុក្ខវេទនាបណ្ដាលមកពីស្ដេច និងពួកអាណានិគម
សម័យលង្វែកនិងឧដុង្គ ជាសម័យចុះដុនដាប ហើយពោរពេញទៅដោយការរួមគំនិតក្បត់ និងចំបាំងគ្នាឯង។ ដោយបានដឹងច្បាស់ពីរស្ថានការណ៍នេះសៀមបានឆ្លៀតឱកាសចូលមកបង្ក្រាប រាជាណាចក្រកម្ពុជា និងដាក់ឲ្យទៅជារដ្ឋចំណុះរបស់វា។ ពុំអាចទប់ទល់បាន ស្ដេចខ្មែរយើងបានរត់ទៅរកបង្អែកពីសក្ដិភូមិខាងកើតគឺ រាជាណាចក្រវៀតណាម។រាជវាំងវៀតណាម ពេលនោះស្ថិតនៅទីក្រុងវ៉េ។ ក្នុងដំណាក់កាលដំបូង រាជវាំងក្រុងវ៉េបានបញ្ជូនកងទ័ពរបស់ខ្លួនមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការសុំស្នើរបស់ស្ដេចកម្ពុជាផង និងបង្រីកវិស័យពាណិជ្ជកម្មផង។ រាជវាំងក្រុងវ៉េបានជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការនយោបាយរបស់រាជវាំង ឧដុង្គកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ដើម្បីពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងដើម្បីយកឈ្នះ លើឥទ្ធិពលវាតទីនិយមរបស់សៀម។
ជំរៀតជំរែករបស់រាជវាំងវ៉េចេះតែបង្កើនសកម្មភាពជាលំដាប់ ជាពិសេសចាប់ពីជំនាន់ស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២(១៧៩៤-១៨៣៤)។ ស្ដេចនេះជឿជាក់ថានឹងអាចពង្រឹងរាជបល្ល័ង្គបាន ដោយផ្អែកលើកំលាំងរបស់រាជវាំងវ៉េផង និងរាជវាំងបាងកកផង។
ព្រះអង្គបានទទួលត្រាមាសពីរាជវាំងវ៉េ។ មិនពេញចិត្តនិងអាកប្បកិរិយាបែបនេះស្ដេចសៀមបានធ្វើការគាបសង្កត់ ដោយកំលាំងមកលើស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ ហើយបង្ខំឲ្យទទួលដាច់ខាត នូវអធិបតេយ្យភាពរបស់សៀម។ ព្រួយបារម្យនឹងការគាបសង្កត់នេះពេក ស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ ក៏បានអំពាវនាវសុំជុំនួយពីរាជវាំងវ៉េ។ ភ្លាមនោះរាជវាំងវ៉េក៏បញ្ជូនកងទ័ពចូលមកកម្ពុជាជាបន្ទាន់។
បន្ទាប់មកការប្រយុទ្ធគ្នាក៏បានចាប់ផ្ដើមឡើង។ កងទ័ពវៀតណាមមានជ័យជំនះលើកងទ័ពសៀម។ រាជបល្ល័ង្គធា្លក់ចុះមកក្នុងកណ្ដាប់ដៃអង្គច័ន្ទទី២ ដដែល។ តែពេលនោះ ការរាំងស្ងួត និងទឹកជំនន់ដ៏សាហាវ បានបំផ្លិចបំផ្លាញប្រទេសយើង។ ប្រជាជនរងទុក្ខវេទនាយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ ទុរភិក្សដ៏សាហាវបានរាលដាលទូទាំងប្រទេស។
ស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ បានចូលទីវង្គតនៅឆ្នាំ១៨៣៤ ដោយគ្មានបុត្រស្នងរាជទេ។ រាជវាំងវ៉េពេលនោះ មានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់មកលើរាជវង្សានុវង្សខ្មែរ ហើយបានប្រើកលល្បិចដើម្បីលើកបន្តុបក្សត្រីយ៍អង្គម៉ី ដែលជាត្រូវជាបុត្រីស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ ឲ្យឡើងសោយរាជ្យ។ សំដៅពង្រឹងឥទ្ធិពលខ្លួន និងបំបាត់ចោលឥទ្ធិពលសៀម រាជវាំងវ៉េបានចូលជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រាជវាំងឧដុង្គ កាន់តែខ្លាំងក្លាឡើង។ អំពើនោះ រាជវង្សនិងប្រជាជនកម្ពុជាក៏មិនសប្បាយចិត្តដែរ។
ពួកសក្ដិភូមិកម្ពុជាមួយចំនួនបានរត់ភៀសខ្លួនទៅឯបាងកកដើម្បី សុំជំនួយ។ គ្រាន់តែបានលេសនេះភ្លាម សៀមក៏លើកទ័ពចូលមកភ្នំពេញនិងឧដុង្គ។ ប្រទេសយើងក្លាយទៅជាសមរភូមិប្រយុទ្ធម្ដងទៀត។ ដែលបណ្ដាលឲ្យមានមហន្តរាយជាច្រើន ដូចជាការស្លាប់រង្គាល អគ្គីភ័យ ការបំផ្លិចបំផ្លាញ និងការឆក់ប្លន់។
ជាថ្មីម្ដងទៀត រាជវាំងវ៉េបានឈ្នះលើកងទ័ពសៀមនិងលើកកំលាំងប្រឆាំងទាំងអស់តែពុំអាចធ្វើឲ្យមានរបៀបរៀបរយបានទេ។
ចំបាំងចេះតែមានបន្តមកទៀត ប្រជាជនយើងជួបប្រទះតែទុក្ខវេទនា និងទុរភិក្សដ៏កាចសាហាវ។ តើនរណាឆ្លៀតរកប្រយោជន៍ក្នុងសង្គ្រាមនេះ? ក្រៅពីពួកស្ដេចគ្មាននរណាម្នាក់អាចទទួលផលល្អពីសង្គ្រាមឡើយ។ គឺពួកស្ដេចនេះហើយបានបង្កនូវមហន្តរាយគ្រប់បែបយ៉ាងមកលើប្រជាជន យើង ដើម្បីបប្រើគំនិតអញនិយម បំរើផលប្រយោជន៍សក្ដិភូមិ និងបំរើគំនិតវាតទីនិយមរបស់ពួកគេ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រវៀតណាមបានឲ្យដឹងច្បាស់ថា មានយុវជនវៀតណាមច្រើនណាស់ដែលត្រូវពួកសក្ដិភូមិបញ្ជូនមកធ្វើ សង្គ្រាម។ សង្គ្រាមនេះធ្វើឲ្យយុវជនស្លាប់បាត់បង់ជីវិត និងខាតបង់ថវិការរដ្ឋអស់ជាច្រើន។ ប្រជាជនវៀតណាមក៏បានសម្ដែងនូវការមិនពេញចិត្តរបស់ខ្លួនចំពោះ ក្រុងវ៉េ។
ភាគីទាំងពីរខាង ពុំអាចយកឈ្នះគ្នាបានឡើយ។ ម៉្លោះហើយរាជវាំងបាងកករាជវាំងវ៉េនិងបក្សជំទាស់ទាំងពីរក្នុង រាជវង្សានុវង្សខ្មែរ បានយល់ព្រមលើកស្ដេចអង្គឌួងឲ្យឡើងសោយរាជ្យ និងយល់ព្រមឲ្យដកកងទ័ពបរទេសទាំងអស់ព្រមទាំងរៀមចំឲ្យមាន ទំនាក់ទំនងផ្លូវទូតជាធម្មតា រវាងសៀមវៀតណាម និងកម្ពុជាឡើងវិញ។ ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់នេះ កើតក្នុងឆ្នាំ១៨៤៥។
សុខសន្តិភាពបានកើតឡើងវិញហើយ។ ស្ដេចអង្គឌួងខិតខំសំរាលពន្ធដាដល់ប្រជាជន ខិតខំស្ដារផលិតកម្ម និងធ្វើឲ្យជីវភាពប្រជាជនមានស្ថេរភាព។ តែពេលនេះ សង្គ្រាមបានបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងសំបើម ទុរគតភាពមានធ្ងន់ធ្ងរហើយការលំបាកស្មុកស្មាញមានច្រើនឥតគណនា។
ប៉ុន្មានឆ្នាំដំបូងក្នុងរាជវង្សអង្គឌួងស្ថានភាពក្នុងប្រទេសមាន ភាពស្ងប់តែក្រោយមកមិនយូរប៉ុន្មានការជ្រួលច្របល់ក៏កើតមានឡើង វិញ។ បាងកកពុំបានបោះបង់ចោលគំនិតទន្ទ្រានលេបទឹកដីកម្ពុជាឡើយ។ ដើម្បីដោះស្រាយស្ថានភាពនេះអង្គឌួងមានគំនិតដូចស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ ដែរ គឺពឹងផ្អែកលើកម្លាំងបរទេស។
ម្ដងនេះពុំមែនរាជវាំងក្រុងវ៉េទេ គឺប្រទេសបារាំងដែលជាមហាអំណាចនៅអឺរ៉ុបមាននាវាចំបាំង មានកាំភ្លើង ហើយដែលវាយយកបានប្រទេសនៅអាស៊ីជាច្រើនមកហើយ។
ស្ដេចអង្គឌួងបានបញ្ជូនបេសកជនទៅជួបតំនាងប្រទេសបារាំងនៅ សឹង្ហបុរីដើម្បីសុំជំនួយ។ អ្នកតំណាងប្រទេសបារាំង ដំបូងមិនបានចាប់អារម្មណ៍ដល់ប្រទេសកម្ពុជាទេ ដោយចាត់ទុកថាជារឿងផ្សងព្រេងមួយនៅលើទឹកដីដែលមិនស្គាល់។ ប៉ុន្តែក្រោយពីប្រទេសបារាំង មិនអាចជៀសផុតបានឡើយ។ ប្រទេសយើងត្រូវប្រឈមមុខនឹងទុក្ខវេទនាដ៏ធំធេង។
សំនួរ
១-ហេតុអ្វីបានជាស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២ ងាកមកពឹងស្ដេចក្រុងវ៉េវិញ?
២-តើភាគីណាខ្លះ ដែលបង្កឲ្យមានសង្គ្រាម ក្នុងរាជវង្សស្ដេចអង្គច័ន្ទទី២?
តើសង្គ្រាមបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទៅនរណា? ហើយនរណាជាអ្នករងទុក្ខវេទនា?
៣-ហេតុអ្វីបានជាស្ដេចអង្គឌួងមានគំនិតពឹងកម្លាំងបរទេស?
0 comments :
Post a Comment